Kieran Jones: Yr athletwr arddegol anhygoel yn ôl ar y siwrnai i’r brig

Ar ôl ymarfer yn yr ardd gefn i allu dal ati rhywfaint, roedd posib i Kieran ddychwelyd i’r gampfa yn y diwedd, dri mis yn ôl.          

Ei hyfforddwr cryfder a chyflyru yw Ray Williams, yr arweinydd codi pwysau enwog a hyfforddwr cenedlaethol Cymru sy’n mowldio pencampwyr fel Gareth Evans yn y gampfa enwog yng Nghaergybi. 

Nathan Stephens ac Anthony Hughes yw hyfforddwyr athletau Kieran, yng Nghaerdydd – mae teithio wedi bod yn rhwystr arall yn ystod y cyfyngiadau symud – a’i ysbrydoliaeth yw seren Paralympaidd Cymru, Aled Davies.

Roedd lluniau o bencampwr Paralympaidd Rio a Llundain ar wal y clinig pan oedd Kieran yn dechrau defnyddio cadair olwyn.            

“Fe gefais i fy nharo gan ba mor wych roedd yn edrych yn yr hyn roedd yn ei wneud,” meddai Kieran. “Mae Aled wedi bod yn ysbrydoliaeth fawr. 

“Mae’n seren fawr ond pan wnes i ei gyfarfod am y tro cyntaf, roedd yn wych hefo fi.”

Dechreuodd siwrnai Kieran i fyd chwaraeon anabledd pan oedd yn 13 oed a phan ddechreuodd ei fywyd newid. 

Mae ei gyflwr - paraplegia sbastig etifeddol (HSP) – yn anhwylder niwrolegol prin ac etifeddol sy’n creu gwendid cynyddol yng nghyhyrau’r cluniau a’r coesau. Mae’n rhan o wead rhai aelodau o’i deulu, sy’n golygu bod ei frawd iau, Ryan, hefyd mewn cadair, yn ogystal â’i dad. 

“Mae gan tua 60 y cant o fy nheulu i e ar ochr fy nhad,” meddai Kieran. “Mae fy mrawd iau i wedi bod mewn cadair ers iddo gael ei eni, ond roeddwn i’n chwarae pêl droed a rygbi pan oeddwn i’n fach. 

“Wedyn fe ddechreuais i gael poenau yn fy nghoesau a doeddwn i ddim mor gyflym ag oeddwn i. Roeddwn i’n arafach na phawb arall a doeddwn i ddim wir yn teimlo ’mod i’n gallu ymuno.

“Roeddwn i’n tua 10 oed pan wnes i ddechrau chwarae pêl fasged cadair olwyn. Doeddwn i ddim angen cadair drwy’r amser adeg hynny, felly roeddwn i’n arfer cerdded i mewn i’r sesiynau, neidio i mewn i’r gadair, ac wedyn neidio allan ohoni.

“Ond doeddwn i ddim yn ei hoffi, felly fe wnes i stopio. Dim ond am fod Dad a ’mrawd yn chwarae wnes i ddechrau.” 

Ond dair blynedd yn ddiweddarach, cynyddodd amser Kieran yn y gadair a dychwelodd at bêl fasged cadair olwyn gyda ffocws o’r newydd. Yn fuan, roedd ei dalent yn amlwg ac, o fewn blwyddyn neu ddwy, roedd yn gapten carfan D15 Cymru.               

Mae’n dal i chwarae i glwb blaenllaw North Wales Knights, ond mae cyfuno gyrfa chwaraeon ddeuol yn anodd pan rydych chi’n 19 oed ac mewn cadair olwyn yn ystod pandemig byd-eang. 

Ond mae â’i olygon ar nod pêl fasged cadair olwyn arall, un mae’n credu y gall ei gyfuno â’i gynnydd fel athletwr.  

Bydd y Gemau Cymanwlad y flwyddyn nesaf yn Birmingham yn cynnwys pêl fasged cadair olwyn am y tro cyntaf, gan ddefnyddio’r fformat 3 v 3 – ac mae Kieran yn bwriadu bod yno gyda Chymru.

“Rydw i’n hoffi ysbryd tîm, mae pobl yn codi eich calon chi pan mae pethau’n mynd o chwith. 

“Y nod yw bod yn y garfan ar gyfer Birmingham. Bydd yr amserlen hyfforddi’n anodd ymdopi â hi gydag athletau, ond rydw i’n hoffi mynd yr ail filltir i brofi bod pobl yn anghywir.”

O 12 mis yn ôl, pan oedd yn teimlo fel pe bai ei fyd yn cau amdano wrth i Covid ledu, yn sydyn mae posibiliadau i’w harchwilio – breuddwydion i’w gwireddu a heriau i’w goresgyn.                   

“Rydw i’n 19 oed nawr ond rydw i wedi tyfu i fyny a sylweddoli nad ydi bod mewn cadair olwyn mor ddrwg ag y mae’n ymddangos. 

“Mae fy ffrindiau i’n dweud, ‘waw, dyna fyddai’r peth gwaethaf fyddai’n gallu digwydd i mi’, ond oherwydd y gefnogaeth rydw i’n ei chael gan fy nheulu, beth yw’r ots?

“Dydw i ddim yn wahanol iddyn nhw. Pe bai rhywun yn dweud, fyddet ti’n cael gwared ar y gadair nawr a cherdded eto, fe fyddwn i’n dweud na. Mae’r bobl rydw i wedi’u cyfarfod a’r cyfleoedd rydw i wedi’u cael wedi bod yn anhygoel. 

“Dydw i ddim eisiau newid hynny.”