Sut perfformiodd athletwyr Cymru ym Mharis 2024?

Cymru yn profi ei hun ar lwyfan y byd

Ydyn, rydyn ni’n genedl fechan ond unwaith eto fe wnaethon ni brofi i fod yn bwerdy. Dewiswyd 35 o athletwyr o Gymru, sef y nifer uchaf erioed, gan Dîm Prydain Fawr ar gyfer y Gemau Olympaidd ac aeth 21 o athletwyr o Gymru i Baris eleni fel rhan o ParalympicsGB, a ddathlodd y casgliad mwyaf o fedalau Paralympaidd mewn 20 mlynedd.

Doedd dim rhaid i chi edrych yn bell am athletwr o Gymru – o saethyddiaeth ac athletau i taekwondo a ffensio cadair olwyn, yn sicr roedd cynrychiolaeth dda o Gymru ar draws ystod eang o chwaraeon.

Roedd cryfder Cymru yn arbennig o amlwg yn y digwyddiadau beicio a nofio Olympaidd. Yn wir, roedd tair o’r pedair a enillodd yr efydd yng nghystadleuaeth Ymlid y Beicio i’r Timau Merched yn Gymry.

Ac yn y Gemau Paralympaidd, fe gyfrannodd Cymru bedwar o’r sgwad cryf o 11 yn y tennis bwrdd – mae hynny’n 36%. 

Merched Cymru yn serennu ym Mharis

Fe welson ni raniad o bron i 50/50 o ran cystadleuwyr gwrywaidd a benywaidd ym Mharis 2024. O'r 56 o athletwyr o Gymru, gan gynnwys yr aelodau wrth gefn, roedd 27 yn fenywod.

Ac mae'r uchafbwyntiau nodedig yn cynnwys y canlynol:

• Elinor Barker a ddaeth y fenyw o Gymru gyda’r nifer mwyaf o fedalau yn y Gemau Olympaidd pan enillodd ei phedwaredd medal.
• Emma Finucane yn dod yn athletwraig fenywaidd gyntaf Prydain i ennill tair medal mewn un Gemau Olympaidd ers 1928.
• Jodie Grinham yn ennill dwy fedal a hithau’n saith mis yn feichiog yn y Gemau Paralympaidd.

Athletwyr o Gymru yn sicrhau eu lle yn y llyfrau hanes ym Mharis 2024

Rydyn ni wedi dathlu a bloeddio ein cymeradwyaeth i eiliadau rhyfeddol gan Olympiaid a Pharalympiaid Cymru:

• Matt Bush yn dod y dyn cyntaf i ennill medal aur para-taekwondo i ParalympicsGB – ac yn mynd ymlaen i fod yn gludwr y faner yn y seremoni gloi.
• Ruby Evans yn gwneud i Gymru neidio mewn llawenydd pan ddaeth yn gymnastwraig gyntaf o Gymru i gystadlu mewn Gemau Olympaidd ers 1996.
• Sabrina Fortune yn torri ei record byd ei hun ar ei thafliad cyntaf yn y Gemau Paralympaidd.
• Anna Hursey yn y llyfrau hanes fel chwaraewr tennis bwrdd Olympaidd cyntaf erioed Cymru – a dim ond 18 oed yw hi!
• Ella Maclean-Howell yn arloesi fel beiciwr mynydd cyntaf Cymru i gystadlu mewn Gemau Olympaidd.
• Jasmine Joyce yn ennill statws un o’r cewri drwy ddod yn chwaraewr rygbi cyntaf Prydain Fawr i gystadlu mewn tri o Gemau Olympaidd gwahanol.
• Matt Richards yn aelod o’r tîm nofio cyntaf erioed i amddiffyn medal aur ras gyfnewid Olympaidd gyda’r un pedwar aelod yn y tîm.
• Ben Pritchard yn arwain y para rwyfo sgwlio sengl o'r dechrau i'r diwedd ac yn ennill o fwy na 10 eiliad. Roedden ni wedi blino dim ond yn gwylio!
• Laura Sugar yn gosod record Baralympaidd newydd wrth iddi amddiffyn ei theitl Paralympaidd yn llwyddiannus yng nghystadleuaeth para canŵio KL3 y merched.

Mwy na medalau

Mae athletwyr Cymru wedi cyflawni perfformiadau anhygoel, ennill neu golli. Mae eu penderfyniad llwyr a'r siwrneiau a ddaeth â nhw i'r foment hon wedi dod â deigryn i lygad sawl un wrth iddyn nhw oresgyn adfyd.

• Josh Tarling yn cael pyncjar yn y ras treial amser ym meicio’r dynion ac yn rasio’n hynod gystadleuol wedyn.
• Olivia Breen yn methu â chipio’r efydd o drwch y blewyn ond yn bownsio’n ôl i annog eraill i ddilyn eu breuddwydion, “Chwiliwch am rywbeth rydych chi’n dda am ei wneud a pheidiwch byth â rhoi’r gorau iddi oherwydd dydych chi byth yn gwybod.”
• Fe fethodd Jeremiah Azu a hawlio 100m y dynion ar ôl dechrau ffug ond daeth yn ôl yn epig yn ras gyfnewid 4x100m y dynion.
• Olympiaid a Pharalympiaid yn rhoi o'u gorau ac, er gwaethaf siomedigaethau, yn codi eu hunain yn ôl ac bloeddio eu cefnogaeth i’w cydathletwyr yn y tîm ac yn ysbrydoli eraill.

Athletwyr Cymru yn amldalentog

Hon yn sicr oedd sioe orau Paris ac, ar y llwyfan, roedd amrywiaeth o athletwyr o Gymru sy’n credu’n gryf mewn rhoi cynnig ar gymaint o chwaraeon â phosibl yn eich blynyddoedd iau a’u mwynhau.

Meddyliwch am y rhwyfwr Ben Pritchard sydd hefyd wedi mwynhau cystadlu mewn hwylio a thriathlon. Mae’r beiciwr James Ball yn gyn nofiwr a bu’r bara ganŵ-wraig, Laura Sugar, yn cynrychioli Cymru mewn hoci heb anabledd. Roedd Matt Bush yn daflwr gwaywffon cyn iddo ddarganfod taekwondo ac, wrth gwrs, roedd Olivia Breen yn cystadlu yn y 100m a’r naid hir.

Am griw amldalentog!

Cyllid y Loteri Genedlaethol

Cefnogwyr mwyaf Olympiaid a Pharalympiaid Cymru yw chwaraewyr y Loteri Genedlaethol.

Mae’r cyllid ar gyfer achosion da wedi newid y gêm i chwaraeon yng Nghymru ers bron i 30 mlynedd, gan gefnogi ein hathletwyr gorau ni fel eu bod yn gallu hyfforddi’n llawn amser, cael mynediad at hyfforddwyr gorau’r byd ac elwa o gymorth gwyddoniaeth a meddygaeth chwaraeon arloesol.

Hefyd mae’r Loteri Genedlaethol yn cefnogi’r clybiau cymunedol sy’n meithrin talentau ifanc yn ogystal â chyfleusterau chwaraeon o safon byd fel Felodrom Geraint Thomas yng Nghasnewydd a Stadiwm Principality yng Nghaerdydd.

Fel y dywedodd Aled Davies – sydd wedi ennill tair medal aur, un arian ac un efydd dros bedwar Gemau Paralympaidd:

“Heb gefnogaeth y Loteri Genedlaethol, ’fyddwn i ddim wedi gallu cyflawni’r hyn rydw i wedi’i gyflawni. Mae wedi fy ngalluogi i wneud cynnydd, gwthio’r record byd i fyny bob blwyddyn a nawr rydw i wedi mynd â’r gamp i le na feddyliodd neb erioed. Mae hynny oherwydd cefnogaeth anhygoel y Loteri Genedlaethol a’r holl chwaraewyr anhygoel sydd allan yna.”

Ysbrydoli'r genhedlaeth nesaf

Mae ein sêr ni ym Mharis yn tanio breuddwydion pobl ifanc. Faint o blant wyliodd y ddrama chwaraeon yn datblygu a phenderfynu, “Dyna beth rydw i eisiau ei wneud”?

Ac wrth gwrs, nid dim ond ysbrydoli’r genhedlaeth nesaf o Olympiaid a Pharalympiaid sy’n digwydd, mae’n tanio brwdfrydedd i fynd ar eich beic, mentro i’r pwll, rhedeg yn gyflym neu ddim ond rhoi cynnig ar rywbeth newydd.

Ed Davies yw ysgrifennydd clwb Beicwyr Tywi yng Nghaerfyrddin; y clwb lle dechreuodd y cyfan i'r ferch euraidd Emma Finucane. Mae'n dweud bod effaith Paris yn gwbl amlwg:

“Rydyn ni’n bendant wedi cael mwy o ymholiadau gan rieni y mae eu plant nhe wedi gwylio’r Gemau ac sydd eisiau rhoi cynnig ar feicio. Mae ein haelodau iau ni wedi bod yn gyffrous iawn – maen nhw wedi cael eu syfrdanu o weld beth mae merch sydd wedi dod drwy’r clwb wedi’i gyflawni ar lwyfan mwya’r byd.”

Sut i gymryd rhan

Os ydych chi wedi cael eich ysbrydoli gan Baris 2024, mae llawer o gyfleoedd i chi gymryd rhan mewn chwaraeon ledled Cymru.

Ewch i wefan gwasanaethau hamdden eich awdurdod lleol neu cysylltwch â Chorff Rheoli Chwaraeon Cenedlaethol – fel Athletau Cymru, Beicio Cymru neu sefydliad Tennis Bwrdd Cymru – i ddod o hyd i’ch clwb agosaf.

Os ydych chi’n chwilio am gyfleoedd chwaraeon anabledd yn eich ardal chi, byddai tîm Chwaraeon Anabledd Cymru wrth eu bodd yn sgwrsio â chi.