Cyfweliad gyda Vera Ngosi-Sambrook
I nodi Diwrnod Rhyngwladol y Merched 2023, fe gawsom ni sgwrs gyda Vera Ngosi-Sambrook – enillydd Gwobr Merched Mewn Chwaraeon yng Ngwobrau Womenspire Chwarae Teg y llynedd – i ddarganfod mwy am ei gwaith i gynyddu cynrychiolaeth cymunedau amrywiol mewn beicio a chlywed beth mae hi’n ei feddwl y gall chwaraeon ei wneud i fod yn fwy cynhwysol.
Fe wnaeth Vera, sy’n wreiddiol o Malawi, wirioni ar feicio bum mlynedd yn ôl pan symudodd i Gaerdydd ar gyfer swydd lle cafodd ei hannog i feicio i’r gwaith a chymryd rhan mewn beicio elusennol. Mae Vera yn dweud y stori: “Fe ddechreuais i feicio drwy reid tandem gyda chydweithiwr, roedd yn grêt oherwydd roedd rhywun i fy helpu i dynnu fy mhwysau ac yn ffordd dda o gwrdd â phobl newydd.”
Meddai Vera wedyn, “Ar y dechrau, roeddwn i’n beicio i hamddena ac yn ymuno â reidiau grŵp lleol ond fi oedd yr unig fenyw ddu mewn grŵp o ddynion canol oed. Pan darodd y pandemig yn 2021, fe fu’n rhaid i’r beicio grŵp ddod i ben, ond er mwyn dilyn fy angerdd newydd dros feicio, fe wnes i gais am yr Ysgoloriaeth Pellter Wltra, sydd wedi’i hanelu ar gyfer lleiafrifoedd du ac ethnig, a roddodd gyfle anhygoel i mi hyfforddi ar gyfer ras 2000km heriol gyda beic pwrpasol, hyfforddwr a'r holl git y byddai arnaf ei angen. Roeddwn i eisiau rhannu fy mhrofiadau a chofnodi fy nhaith i ddod yn feiciwr pellter hir unigol, felly fe wnes i sefydlu cyfrif Instagram i gysylltu â merched eraill a oedd yn edrych fel fi. Fe welais i fod hon yn ffordd dda o dynnu sylw at amrywiaeth, ond hefyd mewn llawer o ffyrdd eraill, codi ymwybyddiaeth ymhlith grwpiau heb gynrychiolaeth ddigonol bod hyn yn rhywbeth y gallan’ nhw ei wneud – rydw i’n gredwr mawr yn y ffordd o feddwl os gallwch chi ei weld, fe allwch chi ei wneud."
Mae rhywfaint o waith mwyaf effeithiol Vera ym maes beicio yn cael ei wneud drwy ymgysylltu’n frwd â sefydliadau sy’n ceisio cynyddu cyfleoedd beicio i bobl o gefndiroedd amrywiol ac ethnig. Wrth hyfforddi ar gyfer y ras Pellter Wltra, cododd Vera arian ar gyfer The Women of Colour Cycling Collectivea sefydlwyd yn 2020 i ddod â beicwyr lleiafrifol heb gynrychiolaeth ddigonol at ei gilydd mewn man diogel, gan herio’r stereoteip o ran sut mae beicwyr yn edrych. Dywed Vera: “Mae The Women of Cycling Collective yn ailfuddsoddi eu harian er mwyn darparu mwy o nawdd ac ysgoloriaethau, gan leihau’r rhwystrau i feicio a chefnogi pobl sydd eisiau cymryd rhan. Mae’n ffordd wych o annog pobl i fynd amdani, drwy eu hyfforddi i wthio eu ffiniau a gwneud cysylltiadau newydd.”
“Fe sefydlodd ffrind i mi Cycle Together yn ddiweddar, sy’n dathlu’r amrywiaeth fywiog sy’n bodoli yn y byd beicio. Mae ganddyn nhw adnoddau sydd ddim mor frawychus ac sy’n gyfeillgar i ddechreuwyr, yn amrywio o fecaneg beiciau i dechnegau beicio i helpu pobl i deimlo’n rymus a hyderus pan maen nhw’n dechrau beicio am y tro cyntaf. Gyda mynegai o glybiau a chymunedau ar draws y DU ar eu gwefan, mae’n ffordd wych o gwrdd â phobl newydd a dod at ei gilydd i feicio.
“Rydw i hefyd yn helpu i arwain rhai teithiau beicio mewn partneriaeth â’r School of Rocks, rhaglen gymunedol sydd wedi’i chynllunio i rymuso pawb i fwynhau beicio oddi ar y ffordd. Fe wnaethon nhw sefydlu rhaglenni chwe wythnos ymhlith gwahanol ysgolion ledled y DU i feithrin hyder a sgiliau ar gyfer beicio oddi ar y ffordd. Rydw i’n mwynhau darparu gofod ar gyfer y rhai sydd ddim yn teimlo eu bod nhw’n cael eu cynrychioli, yn enwedig y gymuned LGBTQIA+, a gwahanol hiliau, ethnigrwydd, cefndiroedd a galluoedd. Gallu uwchsgilio beicwyr a'u galluogi nhw i dyfu mewn amgylchedd cefnogol sy'n fy ysgogi i i ddal ati i wneud y gwaith rydw i'n ei wneud.
