Skip to main content

Adran Dau: Astudiaeth achos ysgolion cyfun

Arolwg disgyblion

Cwblhaodd cyfanswm o 121 o ddisgyblion o saith ysgol arolwg ar-lein ym mis Gorffennaf 2022. Tra bo data lefel ysgol wedi eu darparu yn Adran 1, mae ffocws yr adran hon ar y gwersi ehangach y gellir eu dysgu ar draws yr holl ysgolion.

O blith y rhai a gwblhaodd yr arolwg, dysgodd y mwyafrif am y sesiynau’n uniongyrchol (79%): drwy riant / gwarcheidwad (13%), athro / athrawes ddosbarth (43%) neu ffrind ac aelod o’r teulu (22%). Roedd ychydig dros hanner y plant yn yr arolwg wedi clywed am y sesiynau yn oddefol (54%), drwy wasanaethau ysgol (32%), cyfryngau cymdeithasol (19%) neu hysbysebu cymunedol (2%). Dysgodd rhai disgyblion am y sesiynau drwy ffynonellau niferus.

Cyfweliadau strwythuredig gyda’r staff

Cefnogaeth yr ysgolion

Cymerodd wyth cynrychiolydd ysgol ran mewn cyfweliadau strwythuredig i adlewyrchu ar gyfranogiad eu hysgol yn

y rhaglen AEBSD. O ystyried pwysigrwydd cefnogaeth y Pennaeth i lwyddiant y rhaglenni sy’n cael eu cyflwyno gan yr ysgol, gofynnwyd i’r aelod o staff, ar raddfa Likert 5 pwynt (1 = Ddim yn flaenoriaeth; 5 = Blaenoriaeth hanfodol), i ba raddau oedd y Pennaeth wedi blaenoriaethu sefydlu, gweithredu a chynaliadwyedd AEBSD. Adroddodd pum ysgol ei fod, ar gyfer y tair agwedd, yn flaenoriaeth hanfodol i’r Pennaeth.

Dywedodd tair ysgol bod sefydlu a gweithredu yn flaenoriaeth uchel, ac, ar gyfer cynaliadwyedd, nododd dwy ysgol flaenoriaeth uchel, ac adroddodd un am flaenoriaeth ganolig. Dywedodd pob ysgol bod yr uwch dîm arwain yn hapus gyda’r ffordd y cyflwynwyd y rhaglen a bod y rhaglen yn gweithio’n dda yn eu hysgol. Roedd gan bob ysgol aelod penodol o staff yn gyfrifol am y Rhaglen AEBSD.

Cymhelliant ar gyfer dod yn lleoliad addysg actif

Gan mai canlyniad y peilot oedd creu lleoliadau addysg actif, gofynnwyd i’r ysgolion ddewis y prif resymau (o restr a bennwyd ymlaen llaw) ynghylch pam roedd dod yn lleoliad o’r fath yn bwysig iddynt. Y tri phrif reswm a nodwyd oedd:

  1. Gwella iechyd a lles disgyblion
  2. Rhoi mynediad i ddisgyblion i gyfleoedd actif
  3. Datblygu gwybodaeth a dealltwriaeth y disgyblion o fod yn gorfforol actif oherwydd ei fod yn rhan bwysig o’u profiad a’u datblygiad addysgol

Cyllid AEBSD

Gofynnwyd i’r ysgolion am y broses a gynhaliwyd ganddynt i benderfynu sut i fuddsoddi’r cyllid AEBSD. Defnyddiwyd y dulliau canlynol:

  • 8 ysgol wedi cysylltu â’r Uwch Dîm Rheoli
  • 6 ysgol wedi cysylltu â disgyblion
  • 4 ysgol wedi cysylltu â llywodraethwyr yr ysgol
  • 3 ysgol wedi cysylltu â’r rhieni, y gymuned ehangach, a / neu ‘arall’

Buddsoddodd pob un o’r wyth ysgol y cyllid AEBSD fel y cynlluniwyd. Adroddwyd hefyd am fuddsoddiad ychwanegol, y tu hwnt i’r hyn a roddwyd gan Chwaraeon Cymru. Yn benodol, derbyniodd dwy ysgol arian ychwanegol gan yr Awdurdod Lleol, a dywedodd dwy ysgol eu bod wedi defnyddio eu cyllid eu hunain fel ychwanegiad oherwydd costau cynyddol. Dywedodd pedair ysgol eu bod wedi cael cymorth anariannol ychwanegol ar ffurf cyfraniadau mewn nwyddau gan wirfoddolwyr, cyrsiau hyfforddi a chyfleoedd rhwydweithio.

Graffeg sy'n tynnu sylw at ymatebion y disgyblion i'w profiadau o gael mynediad i sesiwn Addysg Actif y Tu Hwnt i'r Diwrnod Ysgol.  Mae’r cylch cyntaf yn dangos bod 99% o ddisgyblion wedi graddio profiad cyffredinol y sesiynau yn dda.  Mae’r ail gylch yn dangos bod 99% o ddisgyblion yn teimlo’n hyderus wrth fynychu’r sesiynau  Mae’r trydydd cylch yn dangos bod 100% o ddisgyblion yn debygol o argymell y sesiynau hyn i rywun.  Mae’r pedwerydd cylch yn dangos bod 95% o ddisgyblion yn debygol o barhau i fynychu’r sesiynau.

Nododd rhai ysgolion yn eu Datganiadau Mynegi Diddordeb AEBSD fwriad i dargedu grwpiau penodol. Targedodd pum ysgol y disgyblion oedd â’r hawl i gael prydau ysgol am ddim a thargedodd pedair ysgol y disgyblion ag anghenion dysgu ychwanegol. Roedd y grwpiau targed eraill yn cynnwys LGBTQ+ (dwy ysgol), lleiafrifoedd ethnig (1 ysgol), y gymuned Deithiol (1 ysgol), merched (1 ysgol), a bechgyn (1 ysgol).

Gweithgarwch corfforol fel blaenoriaeth ysgol

Er mwyn helpu i roi cyd-destun o ran sut roedd y staff yn gweld gweithgarwch corfforol yn eu hysgol, gofynnwyd iddynt ystyried sut oedd gweithgarwch corfforol yn cael ei flaenoriaethu a’i integreiddio yn eu hysgol, oherwydd gallai

hyn helpu ysgolion yn y dyfodol wrth roi’r rhaglen ar waith. Y tri phrif ddull a ddewiswyd o restr a bennwyd ymlaen llaw oedd:

  1. Cyllideb yn cael ei dyrannu i alluogi ehangder o ddysgu gweithgarwch corfforol
  2. Amlygrwydd i’r ddarpariaeth dysgu gweithgarwch corfforol drwy ddigwyddiadau ysgol, dathliadau, nosweithiau rhieni, dyddiau agored ac ati
  3. Aelod penodol o staff yn gyfrifol am ddysgu gweithgarwch corfforol

Cydlyniant cymunedol

Atebodd saith o’r wyth ysgol y cwestiwn yn ymwneud â chydlyniant cymunedol oherwydd y cyfnod yr oeddent ynddo o ran gweithredu’r rhaglen.
Ar raddfa Likert 5 pwynt, gofynnwyd i’r ysgolion i ba raddau roedd cymryd rhan yn y rhaglen wedi gwella cydlyniant cymunedol. Canfu pob ysgol bod y staff eisiau cymryd rhan a bod y berthynas â’r gymuned ehangach wedi gwella. O ystyried manteision gweithio mewn partneriaeth, mae’n gadarnhaol bod pump o’r ysgolion wedi dweud eu bod wedi

cysylltu ag ysgolion cyfagos ynghylch cynnwys rhaglenni (Tabl 2). Drwy adlewyrchu, mae’r ysgolion wedi amlinellu ymhellach sut mae’r rhaglen wedi effeithio ar gydlyniant cymunedol (Bocs 8).

Tabl 2. I ba raddau yr oedd ysgolion yn cytuno / cytuno’n llwyr â’r datganiadau cydlyniant cymunedol

Datganiadau Cydlyniant CymunedolCyfan- swm yr Ysgolion

Staff yr ysgol wedi bod yn awyddus i fod yn

rhan o gyflwyno'r rhaglen

 

7

Y rhaglen wedi gwella perthynas yr ysgol â’r

gymuned ehangach

 

7

Y rhaglen wedi gwella cydlyniant cymunedol

yn yr ysgol

 

6

Rhieni ein disgyblion ni wedi bod yn cymryd

rhan yn y rhaglen

 

6

Yr ysgol wedi cynyddu ei hymgysylltu â’r gymuned ehangach ers i’r rhaglen ddechrau

 

6

Yr awdurdod lleol wedi cynorthwyo i roi’r rhaglen ar waith

 

5

Yr ysgol wedi cysylltu ag ysgolion cyfagos i drafod y rhaglen a gynigir

 

5

Dyfyniadau gan yr ysgol / staff datblygu chwaraeon yn amlinellu’r ffyrdd y mae’r rhaglen wedi cael effaith ar gydlyniant cymunedol

“Mae Cydlyniant Cymunedol yn cynnwys cysylltiadau â chlybiau cymunedol a’r nod yw adeiladu ar yr hyn rydyn ni’n ei gynnig a gwneud llawer o ymgynghori â’r plant.”

 

“Anodd ymgysylltu â chlybiau gan ddefnyddio gwirfoddolwyr. Does dim darpariaeth bêl rwyd, badminton, rownderi wych oherwydd does dim gwirfoddolwyr i’w cynnal nhw.”

 

“Ein llywodraethwyr, o ran pethau fel y cae 3G, roedden nhw eisiau hynny i gefnogi clybiau lleol. Rydyn ni eisiau darparu mynediad i bawb ac fel rheolwr busnes mae’n cynnig cyfle i gynhyrchu cyllid drwy ddefnyddio cyfleusterau, a buddsoddi yn ein cyfleusterau, gan sicrhau bod yr ysgol a’r gymuned leol ar eu hennill.”

Y camau nesaf

Gofynnwyd i’r ysgolion pwy yw eu poblogaethau targed dros y pum mlynedd nesaf. Dywedodd pob un o’r wyth ysgol y byddai eu disgyblion eu hunain yn ffocws; adroddodd saith ysgol am ddisgyblion ysgolion cyfagos a’r gymuned ehangach; a nododd chwe ysgol rieni, staff yr ysgol a grwpiau cymunedol.

Er mwyn gweithredu’r rhaglen AEBSD am y pum mlynedd nesaf, gofynnwyd i’r ysgolion pa gefnogaeth sydd arnynt ei hangen o restr a bennwyd ymlaen llaw (roedd ‘opsiwn arall’ ar gael i’w ddewis hefyd). Dywedodd saith ysgol (allan o wyth) bod arnynt angen cyllid pellach, dywedodd tair ysgol bod angen mwy o gyfranogiad, nododd dwy ysgol fwy o ymgysylltu gan rieni, a dywedodd un bod angen cymorth gyda phrosesau gweinyddol (e.e. yswiriant ac asesiadau risg).

Cofnodion dysgu misol: themâu trawsbynciol

Cyflwynodd un ar ddeg o ysgolion gofnodion dysgu adlewyrchol, sydd wedi’u hystyried gyda’i gilydd i ganfod yr adlewyrchu ar yr effaith a gofnodwyd gan yr ysgolion o ran: i) eu blaenoriaethau addysgol; ii) chwaraeon a gweithgarwch corfforol; a iii) cydlyniant cymunedol.