Eleni, cymerodd 116,038 o ddisgyblion o 1,000 o ysgolion yng Nghymru ran yn Arolwg Chwaraeon Ysgol Chwaraeon Cymru 2022. Mae'r ddogfen hon yn rhannu'r data yn ôl cefndir economaidd-gymdeithasol, gan dynnu sylw at ffigurau a phatrymau allweddol. Mae’r holl ffigurau wedi cael eu talgrynnu.
Yn yr Arolwg Chwaraeon Ysgol, defnyddir chwarteli Prydau Ysgol Am Ddim (PYADd) fel mesur o gefndir economaidd-gymdeithasol. Mae cyfran yr hawlwyr PYADd o bob ysgol yn cael ei chyfrif ac mae'r ysgolion yn cael eu rhannu yn bedwar grŵp cyfartal yn seiliedig ar yr ystod hon o hawlwyr, gyda PYADd1 y lleiaf, a PYADd4 y mwyaf difreintiedig.
Rydym wedi strwythuro hyn o amgylch y Weledigaeth ar gyfer Chwaraeon yng Nghymru: ‘Cenedl actif lle gall pawb fwynhau chwaraeon gydol oes’. Rydym eisiau i gymaint o bobl â phosibl gael eu hysbrydoli i fod yn actif drwy chwaraeon, lle mae pawb yn teimlo y gallant gymryd rhan waeth beth fo'u cefndir chwaraeon, mewn tirlun chwaraeon sy'n ymateb i anghenion pobl ar wahanol adegau yn eu bywyd, i greu ystod eang o brofiadau cadarnhaol.
Cenedl Actif
Y Weledigaeth ar gyfer Chwaraeon yng Nghymru yw creu cenedl actif. Rydym eisiau i gymaint o bobl â phosibl gael eu hysbrydoli i fod yn actif drwy chwaraeon. Mae’r adran hon yn edrych ar gyfranogiad mewn chwaraeon, gan edrych ar amledd, lleoliad a chyfranogiad penodol i chwaraeon.
Mae gwahaniaeth o 15% rhwng y disgyblion lleiaf difreintiedig (PYADd1) a'r disgyblion mwyaf difreintiedig (PYADd4) o ran cymryd rhan mewn chwaraeon y tu allan i'r cwricwlwm deirgwaith neu fwy yr wythnos (Dangosydd Cenedlaethau'r Dyfodol 38).
Graff 1: Amledd y cymryd rhan mewn chwaraeon trefnus y tu allan i’r cwricwlwm, yn ôl chwartel Prydau Ysgol Am Ddim.
Mae'r rhai lleiaf difreintiedig yn fwy tebygol o gymryd rhan mewn chwaraeon mewn clwb cymunedol na'r rhai mwyaf difreintiedig. O blith y rhai sy'n cymryd rhan mewn chwaraeon, mae 73% o ddisgyblion PYADd1 yn cymryd rhan mewn clwb cymunedol, o gymharu â 55% o ddisgyblion PYADd4.
Ar draws yr holl chwarteli PYADd, y tair prif gamp y mae disgyblion yn cymryd rhan ynddynt mewn clwb cymunedol unwaith yr wythnos o leiaf yw pêl droed, nofio a rygbi.
Pawb
Mae'r Weledigaeth ar gyfer pawb. O bobl nad ydynt yn ystyried eu hunain yn fedrus mewn chwaraeon i bobl sy'n ennill medalau, ar draws yr holl ddemograffeg. Mae'r adran hon yn edrych ar gyfranogiad o fewn y Partneriaethau Chwaraeon Rhanbarthol.
Yng Nghanolbarth y De, mae 48% o ddisgyblion PYADd1 yn cymryd rhan mewn chwaraeon deirgwaith neu fwy yr wythnos, o gymharu â 32% o ddisgyblion PYADd4.
Yng Nghanolbarth Cymru, mae 47% o ddisgyblion PYADd1 yn cymryd rhan mewn chwaraeon deirgwaith neu fwy yr wythnos, o gymharu â 27% o ddisgyblion PYADd4.
Yng Ngorllewin Cymru, mae 50% o ddisgyblion PYADd1 yn cymryd rhan mewn chwaraeon deirgwaith neu fwy yr wythnos, o gymharu â 36% o ddisgyblion PYADd4.
Yng Ngwent, mae 42% o ddisgyblion PYADd1 a PYADd2 (cyfun) yn cymryd rhan mewn chwaraeon deirgwaith neu fwy yr wythnos, o gymharu â 35% o ddisgyblion PYADd3 a PYADd4 (cyfun).
Yng Ngogledd Cymru, mae 42% o ddisgyblion PYADd1 a PYADd2 (cyfun) yn cymryd rhan mewn chwaraeon deirgwaith neu fwy yr wythnos, o gymharu â 35% o ddisgyblion PYADd3 a PYADd4 (cyfun).
TROEDNODYN: Oherwydd y nifer isel o ymatebion ar lefel prydau ysgol am ddim mewn rhai awdurdodau lleol, rhaid cyfuno'r chwarteli prydau ysgol am ddim wrth ddadansoddi ar gyfer Gwent a Gogledd Cymru.
Gydol Oes
Mae'r Weledigaeth am oes. Mae'n ymateb i anghenion pobl mewn gwahanol gyfnodau yn eu bywyd. Mae'r adran hon yn edrych ar y galw am chwaraeon, a’r elfennau sy’n galluogi gwneud mwy o chwaraeon.
Mae disgyblion yn PYADd4 yn fwy tebygol o fod â galw heb ei fodloni am chwaraeon na disgyblion yn PYADd3, PYADd2 a PYADd1
Y tair prif gamp y mae galw amdanynt ymhlith disgyblion PYADd1 yw nofio, beicio a phêl fasged.
Y tair prif gamp y mae galw amdanynt ymhlith disgyblion PYADd2 yw nofio, beicio a phêl fasged.
Y tair prif gamp y mae galw amdanynt ymhlith disgyblion PYADd3 yw nofio, pêl fasged a beicio.
Y tair prif gamp y mae galw amdanynt ymhlith disgyblion PYADd4 yw pêl fasged, nofio a phêl droed.
Gofynnodd Arolwg Chwaraeon Ysgol 2022 i ddisgyblion ddewis ymatebion i’r cwestiwn ‘Byddwn yn gwneud mwy o chwaraeon pe bai…’. Y tri phrif ymateb a ddewiswyd ar draws yr holl chwarteli PYADd yw ‘Pe bai mwy o gyfleoedd chwaraeon sy’n gweddu i mi’, ‘Pe bai gen i fwy o amser’, a ‘Pe bawn i’n fwy hyderus’.
TROEDNODYN: Mae galw heb ei fodloni yn cyfeirio at y rhai nad ydynt yn cymryd rhan mewn chwaraeon deirgwaith neu fwy yr wythnos, ond sydd â galw i wneud mwy o chwaraeon.
Mwynhad
Mae’r Weledigaeth yn canolbwyntio ar greu ystod eang o brofiadau cadarnhaol fel bod pawb yn gallu mwynhau chwaraeon. Mae'r adran hon yn edrych ar fwynhad o chwaraeon mewn gwahanol leoliadau, yn ogystal â hyder y disgyblion.
Mae disgylion yn PYADd4 yn fwy tebygol o fwynhau AG ‘yn fawr’, fodd bynnag, mae disgyblion yn PYADd1 yn fwy tebygol o fwynhau chwaraeon allgyrsiol a champ mewn clwb cymunedol ‘yn fawr’.
Tabl 1: Mwynhau chwaraeon mewn gwahanol leoliadau, yn ôl chwartel Prydau Ysgol Am Ddim
Mwynhau AG ‘yn fawr’
Mwynhau chwaraeon allgyrsiol ‘yn fawr’
Mwynhau camp mewn clwb cymunedol ‘yn fawr’
PYADd1
57%
42%
53%
PYADd2
57%
40%
50%
PYADd3
55%
38%
44%
PYADd4
61%
38%
39%
Gofynnwyd i’r disgyblion pa mor hyderus oeddent yn teimlo am roi cynnig ar chwaraeon newydd. Dywedodd 28% yn PYADd1, 28% yn PYADd2, 26% yn PYADd3 a 30% yn PYADd4 eu bod yn ‘hyderus iawn’.
