Dod i Ddeall Ieuenctid a Chyd-greu
Awduron – Dannielle Roberts (SLC a Proper Active) a Becca Mattingley
Hoffai SLC (The Sport, Leisure and Culture Consultancy Ltd) a Proper Active ddiolch i'r tîm o Chwaraeon Cymru, Cyngor Sir Gaerfyrddin, Cyngor Castell-nedd Port Talbot, Cyngor Sir Benfro a Chyngor Abertawe am eu hegni, eu syniadau a'u cefnogaeth drwy gydol y prosiect hwn hyd yma.
Hoffem ddiolch hefyd i’r ysgolion ac, wrth gwrs, i’r bobl ifanc wych sydd wedi cymryd rhan.
Mae Grŵp Cyfranogiad Gorllewin Cymru (GCGC) yn cynnwys cynrychiolwyr o bedwar awdurdod lleol: Sir Gaerfyrddin, Castell-nedd Port Talbot, Sir Benfro ac Abertawe. Yn 2022, comisiynodd Chwaraeon Cymru gymorth ymgynghori gan SLC / Proper Active i weithio ar brosiect dau gam gyda GCGC - peilot Blwyddyn 9 Pontio o Weithgarwch Ysgol i Gymunedol (TSCA).
Archwiliodd y prosiect peilot hwn y cwestiwn ymholiad proffesiynol canlynol:
Beth sy’n cymell pobl ifanc rhwng 13 ac 14 oed (Blwyddyn 9) i bontio o fod yn gorfforol actif mewn rhaglenni ysgol i gyfleoedd cyfranogiad cymunedol rheolaidd?
Roedd Swyddogion Gweithgarwch Corfforol yr Awdurdodau Lleol (ALl) yng Ngrŵp Cyfranogiad Gorllewin Cymru yn awyddus i fynd i’r afael ag ymddieithriad pobl ifanc o chwaraeon a gweithgarwch corfforol ar ôl iddynt ddechrau addysg uwchradd. Yn gynnar yn 2022, codwyd ymholiad proffesiynol ganddynt gyda’i gilydd ynghylch pam mae rhai pobl ifanc yn cymryd rhan mewn chwaraeon a gweithgarwch corfforol mewn lleoliadau cymunedol y tu allan i’r ysgol, ond nad yw eraill yn gwneud hynny.
Pam mae hyn o ddiddordeb?
Mae wedi’i hen sefydlu bod pobl ifanc yn dechrau rhoi’r gorau i gymryd rhan mewn chwaraeon a gweithgarwch corfforol o’r arddegau cynnar ymlaen, yn enwedig merched ifanc. Mae canlyniadau diweddaraf yr Arolwg Chwaraeon Ysgol yn cadarnhau’r patrwm hwn.
Mae’r cwestiwn hwn wedi codi oherwydd y gostyngiad hysbys mewn cyfranogiad ymhlith pobl ifanc tua’r oedran hwn, ynghyd â chydnabyddiaeth nad yw pobl ifanc, unwaith maent yn gadael lleoliadau addysg, yn cael eu gorfodi bellach i gymryd rhan mewn gweithgarwch corfforol o fewn y lleoliad addysg. Ar y pwynt hwn, mae llawer o'u cysylltiadau â chyfleoedd i gymryd rhan mewn chwaraeon yn cael eu colli.
Cydnabyddir bod y gostyngiad cyffredinol yn broses estynedig, gyda niferoedd cynyddol o bobl ifanc yn dod yn llai actif drwy gydol addysg gynradd ac uwchradd; fodd bynnag, credir efallai bod ieuenctid 13 i 14 oed yn dangos gostyngiad mwy nodedig.
Hoffai’r ALlau ddeall a yw hyn yn wir ac, os ydyw, pam mae’r grŵp oedran hwn yn benodol yn rhoi’r gorau iddi. Yn ogystal â hyn, hoffent ddeall beth sy'n cymell y bobl ifanc hynny sy'n cymryd rhan mewn gweithgarwch corfforol y tu allan i'r ysgol i wneud hynny a sut mae hyn yn dylanwadu ar eu perthynas â bod yn actif yn y tymor hwy.
Prif werth y dysgu hwn fyddai llywio’r gwaith o ddylunio a gweithredu ymyriadau lleol yn y dyfodol i gefnogi pobl ifanc. Gallai hefyd fod yn ddefnyddiol wrth ddylanwadu ar strategaeth / gwariant ehangach ac ar gyfer rhannu / dysgu.
Diffinio'r cwestiwn
Beth sy’n cymell pobl ifanc rhwng 13 ac 14 oed (Blwyddyn 9) i bontio o fod yn gorfforol actif mewn rhaglenni ysgol i gyfleoedd cyfranogiad cymunedol rheolaidd?
Annibyniaeth
Cydnabyddir bod pobl ifanc 13 i 14 oed yn dangos mwy o ymreolaeth ac yn dod yn llai dibynnol ar eu rhieni i ddewis a hwyluso gweithgareddau amser rhydd.
Cyfranogwyr Cwricwlaidd v Allgyrsiol
Cydnabyddir y gallai fod gan bobl ifanc sy'n cymryd rhan mewn gweithgareddau allgyrsiol berthnasoedd mwy cadarnhaol eisoes â gweithgarwch corfforol a’u bod felly'n fwy tebygol o drosglwyddo i weithgarwch y tu allan i'r ysgol.
Os yw’r dybiaeth honno’n wir, mae’n arbennig o bwysig deall sut mae’r rhai sy’n cymryd rhan mewn gweithgareddau cwricwlaidd yn unig (h.y. gorfodol) yn teimlo am chwaraeon cymunedol.
Math o weithgaredd cymunedol?
Wrth wraidd y cwestiwn hwn mae dyhead i gefnogi pobl ifanc i sefydlu a chynnal perthnasoedd cadarnhaol â gweithgarwch corfforol er mwyn rhoi’r sgiliau a’r cymhelliant iddynt barhau i fod yn actif yn eu bywydau fel oedolion. Felly, os ydynt yn actif, does dim ots pa weithgaredd maent yn ei wneud.
Ymhellach i hyn, gallai’r gweithgareddau fod:
- Ar-lein NEU all-lein
- Mewn lleoliadau trefnus e.e., clybiau NEU gyfleoedd anffurfiol
- Gyda ffrindiau / teulu NEU gyda chyfranogwyr eraill NEU ar eu pen eu hunain
- Gweithgareddau penodol i berson ifanc NEU weithgareddau cyffredinol
- Mewn amgylcheddau sy'n canolbwyntio ar chwaraeon NEU unrhyw leoliad cymunedol
Fodd bynnag, mae'n bwysig deall y math o weithgaredd y mae pobl ifanc eisiau ei wneud, ble, pryd a gyda phwy.
Rôl technoleg
Gan fod y rhan fwyaf o bobl ifanc yn hynod gysylltiedig ac yn ddeallus yn dechnolegol, bydd yn hanfodol ystyried rôl platfformau digidol drwy'r gwaith hwn.
